Feitelijke scheiding: wat betekent het, wat zijn de gevolgen en hoe pak je het goed aan?

Om goed te begrijpen wat een feitelijke scheiding inhoudt, is het belangrijk om het onderscheid te kennen met een wettelijke scheiding en een scheiding van tafel en bed.
Deze begrippen worden in het dagelijks taalgebruik vaak door elkaar gehaald, terwijl ze juridisch heel verschillende gevolgen hebben.

We zetten ze kort even op een rijtje:

Een feitelijke scheiding is GEEN echtscheiding.
Van zodra je niet meer met je partner samenwoont ben je feitelijk gescheiden. Er dient zelfs niet eens sprake te zijn van een andere domicilie.   Van het ogenblik dat een partner elders gaat wonen en dus lijfelijk niet meer aanwezig is onder hetzelfde dak, ontstaat een toestand van feitelijke scheiding.  Je blijft officieel gehuwd, je huwelijksstelsel en je rechten en plichten ten opzichte van elkaar blijven ongewijzigd.
Dit geldt ook voor wettelijke samenwoners in het geval ze hun domicilie wijzigen. Je komt in een toestand van feitelijke scheiding.
Voor alle duidelijkheid: in principe is voor de fiscus een officiële adreswijziging nodig om te spreken van een feitelijke scheiding maar als men materieel kan aantonen dat men effectief apart woont dan wordt dit ook aanvaard. Tenminste als de nodige bewijzen kunnen voorgelegd worden, bvb een huurcontract, facturen van nutsvoorzieningen op naam van de huurder.

Een wettelijke scheiding of echtscheiding betekent dat het huwelijk officieel is beëindigd. Je bent pas wettelijk uit de echt gescheiden als de uitspraak door de rechtbank ook ingeschreven is in het DABS (Centraal dataregister) of de registers van de burgerlijke stand van de gemeente waar je bent getrouwd.   Dit vereist dus een procedure bij de rechtbank.

Scheiding van tafel en bed wordt in de volksmond vaak ten onrechte gebruikt om aan te geven dat er een feitelijke scheiding is. Dit is echter niet het geval. Scheiding van tafel en bed is een gerechtelijke procedure die het huwelijk niet beëindigt, maar die de wederzijdse rechten en plichten van de echtgenoten afzwakt.
Deze vorm van scheiding is soms een oplossing voor koppels die het onverbrekelijk karakter van een kerkelijk huwelijk willen eerbiedigen, of om praktische of principiële redenen niet uit de echt willen scheiden.   Ze scheiden enkel van tafel en bed. Letterlijk dus maar het huwelijk wordt niet ontbonden.   Wel vervalt onder meer de plicht tot samen wonen en de goederen en schulden worden gescheiden.

Koppels gaan soms tijdelijk uit elkaar en respecteren  dan een soort van afkoelingsperiode, om erna ofwel de draad terug op te nemen, te werken aan herstel  of de echtscheidingsprocedure in te zetten.

Een feitelijke scheiding kan rust en helderheid brengen, maar ook onzekerheid.
Er komt meer bij kijken dan gewoon “even apart wonen”. Je moet nadenken over praktische zaken: wie blijft in de woning, hoe worden de kosten geregeld, wat met de kinderen  maar ook over de manier waarop jullie met elkaar blijven communiceren.

Of de scheiding nu tijdelijk of een eerste stap naar iets definitievers is, goede afspraken en open communicatie helpen om deze periode zo evenwichtig mogelijk te laten verlopen.
Hieronder vind je enkele tips en aandachtspunten om op een zorgzame en duidelijke manier feitelijk te scheiden.

Bij een feitelijke scheiding kijkt de fiscus anders naar jullie situatie dan wanneer jullie nog samen wonen.   Vanaf het jaar volgend op de feitelijke scheiding worden jullie apart belast, ook al zijn jullie wettelijk nog gehuwd.